به بهانه زادروز محمد خوارزمی
۲۲ تیرماه به نام روز فناوری اطلاعات، هم‌زمان با سال‌روز بزرگ‌داشت محمد خوارزمی، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، جغرافی‌دان، فیلسوف و مورخ ایرانی است که شهرت وی در ریاضیات و به‌ویژه جبر است. او برای نخستین بار علمی را جدا از هندسه صورت‌بندی و تدوین کرد که خود آن را «الجبر و المقابله» نامید. هم‌چنین واژه الگوریتم، برگرفته از ترجمه لاتینی کتاب خوارزمی که اولی از نام کتاب و دومی اسم «الخوارزمی» یعنی الگوریتمی است. واژه «الجبر» نخستین‌بار در عنوان کتاب وی به کار رفته و پس از آشنایی اروپاییان با این کتاب با مختصر تغییراتی به زبان‌های دیگر راه یافته‌است. به علت اقدامات ارزشمند او در زمینه‌های ریاضیات، نجوم و هندسه، یکی از دهانه‌های کره ماه با هشت دهانه اقماری به نام او ثبت شده‌است.
اواخر خرداد ۱۴۰۰ بود که به پیشنهاد سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، زادروز این دانشمند بزرگ به‌واسطه نام نیک او در علم ریاضیات، جبر و الگوریتم، به نام روز فناوری اطلاعات نام‌گذاری شد؛ با وجود این‌که از عمر فناوری‌های دیجیتال در ایران بیش از سی و اندی سال نمی‌گذرد، اما تحولات و بالا و پایین‌های زیادی را تجربه کرده‌است.
از سال ۱۹۸۰ به بعد، مراکز تلفن محلی در کشورهای پیشرفته تمام‌دیجیتالی شدند و شرکت‌های مخابراتی بزرگ در کشورهای دنیا، یکی پس از دیگری راهبردهای گذار ملی از عصر مخابرات آنالوگ به عصر مخابرات دیجیتال را بر اساس آموزه‌ها و استانداردهای اتحادیۀ بین‌المللی مخابرات (ITU) تدوین و اجرا می‌کردند.[۱] در کشورمان نیز در سال ۱۳۶۳ خورشیدی بود که شرکت زیمنس با سابقه‌ای ۱۵۰ ساله، از رقبای خود در بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران سبقت گرفت و نخستین مرکز تلفن محلی تمام‌دیجیتالی با نام EWSD یا Electronic Digital Switching System را در تهران و در وزارت پست و تلگراف و تلفن سابق، که امروزه با نام «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات» شناخته می‌شود احداث کرد تا رویکرد عمومی ما ایرانیان به عصر فناوری اطلاعات دگرگون شود. شبکه تلفن همراه دولتی کشور نیز به‌وسیله شرکت مخابرات ایران در مردادماه سال ۱۳۷۳ و با نصب و راه‌اندازی ۱۷۶ سلول فرستنده و گیرنده در قالب ۲۴ ایستگاه BTS برای تنها ۹ هزار و ۲۰۰ شهروند تهرانی و مبتنی بر فناوری نسل دوم شبکه‌های سلولی (GSM) در باند فرکانس ۹۰۰مگاهرتز درست با ۱۰ سال تاخیر از کشورهای دیگر در تهران راه‌اندازی شد.
اما فناوری اطلاعات دقیقا چیست؟
فناوری اطلاعات یا Information Technology که معمولاً آن را به صورت مخفف با نام IT مورد اشاره قرار می‌دهند، اصطلاحی است که امروزه از زبان متخصصان به دایره واژگان روزمره‌ی ما افزوده شده است. فناوری اطلاعات شامل همه‌ی ابزارها و روش‌هایی است که اطلاعات مختلف را دریافت، ذخیره، پردازش و مبادله می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند.[۲]
اما فناوری ارتباطات یا ICT ، تاکید بر محوریت ارتباطات دارد، و همه وسایل ارتباطی اعم از: رادیو، تلویزیون، تلفن‌های سلولی، کامپیوتر، نرم‌افزار، سخت‌افزارهای شبکه، سیستم‌های ماهواره‌ای و خدمات متنوع ارتباطی دیگر را شامل می‌شود.
به همکاری بین سیستم‌های ارتباطی و آموزشی با رایانه و امکانات نرم‌افزاری را فناوری ارتباطات و اطلاعات می‌گویند. این فناوری به جایگاه و اهمیت ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات و دستگاه‌های انتقال و دستیابی اطلاعات تاکید دارد. در واقع زیرساخت‌های فناوری اطلاعات اساس فناوری‌های ارتباطی است. تجهیزات مخابراتی، رادیو و تلویزیون بر اساس فناوری اطلاعات عمل می‌کنند. اهمیت توسعه‌ی این زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در افزایش مشاغل مرتبط با این فناوری است.[۳] نمونه‌ای از مشاغل مرتبط با فناوری اطلاعات عبارتند از:
- برنامه‌نویسی
- طراحی وب‌سایت
- سیستم‌های اطلاعاتی ادارات و سازمان‌ها
- تجارت الکترونیک و …
در حال حاضر اهمیت فناوری اطلاعات در تمام زمینه‌های زندگی و ارتباطات جهانی کارآمد و بسیار مؤثر است. روند روزانه انجام کارها آسان‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر شده‌است. قابلیت دسترسی به انواع اطلاعات موجود در جهان از بهترین مزیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌باشد. از طرفی، بدنه جامعه از توسعه تکنولوژی و فناوری‌های دیجیتال استقبال ویژه‌ای کرده‌اند و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، گوشی‌های هوشمند، ابزارهای پرداخت، رمزارزها و… در جامعه و در میان مردم جا افتاده است اما در بدنه حکومتی و در خصوص نحوه سیاست‌گذاری ، بخش‌های مختلف رویکردهای متفاوتی دارند و نیازمندی به توجه بیشتر در این بخش احساس می‌شود. حسین اسلامی، رئیس نظام صنفی رایانه‌ای تهران معتقد است: «وقتی حکم‌رانان در دولت، مجلس و قوه قضاییه به دنبال تعیین سازوکار قانون‌گذاری و اعمال محدودیت هستند باید بخش خصوصی را به رسمیت بشناسند و نظرات منتخبان آن‌ها را جویا شوند».[۴]
واضح است که یک مجموعه متخصص، باید نظرات همه بخش‌ها را جمع‌آوری و جمع‌بندی کرده و با ادبیات حکمرانی نوین در اختیار حاکمیت قرار بدهد؛ در حالی‌که در حال حاضر بخش‌های مختلف دچار اختلال هستند و نمی‌توانند نسبت خود را با فناوری‌های نوین تشخیص بدهد. بهترین کار این است که حکم‌رانان از ایده‌های اصناف و سازمان‌های خصوصی و درگیر با فناوری دیجیتال استقبال کرده و برای اتخاذ تصمیم درست از آن‌ها یاری بگیرند. دیرکرد دو-سه نسلی مراجع کشور برای پذیرش فناوری اطلاعات به عنوان آینده‌ی فناوری‌های کشور، مزیت‌های فناوری اطلاعات را کم‌رنگ و معایب فناوری اطلاعات را پررنگ کرده است.[۵] این تاخیر را می‌توان از طریق اصلاح ساختارهای سیاست‌گذاری و مقررات‌گذاری در بخش‌های اقتصاد خدمات مخابراتی، ارتباطاتی و اینترنتی و دخیل کردن گروه‌های استارتاپی و شتاب‌دهنده و فعالان حوزه فناوری‌های دیجیتال جبران نمود و به این واسطه، به حرکت چرخ توسعه این نوع از فناوری سرعت چشمگیری بخشید و ضمن پرهیز از تراکم و انباشت مسئولیت‌ها و جلوگیری از موازی‌کاری، ارتباطات و فناوری دیجیتال را در سطوح مختلف اجتماعی بسط و توسعه داد.
نکته اساسی دیگر این است که در شرایط امروز دنیا و پیشرفت سرسام‌آور فناوری، باید نسل‌های بعدی فناوری را پیش‌بینی کرد و آن را با فراهم‌کردن بستر قانونی، جزئی از اقتصاد، نگاه و نگرش خود کرد. اصل اساسی در این عرصه این است که نباید تنها به دنبال تطبیق و به‌روزرسانی فناوری قدیمی خود با فناوری روز دنیا باشیم؛ بلکه باید مشتاق به رقابت در عرصه جهانی و استقبال از ایده‌های نوین بود. برای عقب‌نماندن از این حرکت پرسرعت، می‌بایست از همه جهات مراقب ریسک‌ها و تهدید‌ها و به خصوص فرصت‌ها بود؛ باید میدان‌های عمل را فراخ‌تر و زمینه را برای متخصصان فراهم آورد تا بتوان از عصر فناوری اطلاعات، نهایت استفاده را ببریم.
[۱] . http://itanalyze.com/post/