روز تاریخ‌سازی زنان
“…ما به هیچ‌وجه نمی‌دانیم زنان طبیعتاً چگونه هستند، آن‌چه ما امروزه آن را طبیعت زنانه می‌نامیم، چیزی یک‌سره تصنعی است؛ زیرا محصول محدود کردن زنان در برخی جهات و تشویق و ترغیب در جهاتی دیگر است…”[۱]
این‌که چرا هشتم مارس به عنوان روز جهانی زن انتخاب شده، به درستی روشن نیست؛ این روز در ابتدا به‌عنوان یک رویداد سیاسی در میان احزاب سوسیالیست آمریکا، آلمان و اروپای شرقی آغاز شد، اما بعد از مدتی در بسیاری از کشورها رسمیت یافت. روز بین‌المللی زنان در برخی از مناطق، رنگ و بوی سیاسی خود را از دست داده و تبدیل به آمیزه‌ای از روز مادر و روز عشق شده‌است. با این حال در مناطق دیگر، زنان در این روز به ترویج آگاهیِ سیاسی و اجتماعی از مبارزات زنان در سراسر جهان می‌پردازند. یونسکو از سال ۱۹۷۷، به دلیل تظاهرات گسترده‌ی زنان در اروپا برای رعایت تساوی حقوق، کار و برابری میان زن و مرد، ، این روز را به‌عنوان «روز حقوق زنان و صلح بین‌المللی» به‌رسمیت می‌شناسد.[۲]
از مهم‌ترین دلایل انتخاب این روز برای روز جهانی زن، تاثیر آن بر انقلاب فوریه، نخستین گام انقلاب ۱۹۱۷ در پتروگراد (سن‌پترزبورگ کنونی) بود که در ماه مارس (اواخر فوریه) در روسیه اتفاق افتاد. از نتایج اولیه و اصلی این انقلاب، کناره‌گیری نیکلای دوم و پایان یافتن حکومت پادشاهی در روسیه بود. پس از آن، یک دولت موقت زیر نظر گئورگی لئوف تشکیل شد؛ این دولت حاصل اتحاد لیبرال‌ها و سوسیالیست‌هایی بود که خواهان اصلاحات سیاسی بودند. آن‌ها با برگزاری انتخابات دموکراتیک، قوه مجریه و مجلس موکلان را تشکیل دادند. لئون تروتسکی (سیاست‌مدار و متفکر روسی) در خصوص رویدادهای اواخر فوریه ۱۹۱۷ می‌نویسد: «۸ مارس روز بین‌المللی زن بود و ما انتظار برگزاری راه‌پیمایی‌ها و تجمعات را داشتیم اما تصور نمی‌کردیم که این روز زن، انقلاب به پا کند. اقدامات انقلابی پیش‌بینی می‌شدند اما زمان آن‌ها مشخص نبود. برخلاف دستورها، کارگران نسّاجی در چندین کارخانه کارشان را رها کرده و نمایندگان‌شان را برای حمایت از تظاهرات فرستادند که منجر به اعتصاب توده‌ها شد… همه به خیابان‌ها ریختند»[۳].
هشتم مارس فقط بهانه تبریک روز زن نیست؛ بلکه یک یادآوری است تا به خاطر داشته باشیم دست‌یابی به عدالت و برابری و آزادگی مبارزه می‌خواهد. در طول تاریخ هیچ گروه و اقلیتی نبوده که به حقوق طبیعی خود دست یافته باشد مگر با مطالبه‌گری و حق‌خواهی و پرسش‌گری. مطالبه‌گری نه به معنای صرفاً خواستن و تمنا کردن، بلکه به معنای جستجوگری در خواسته‌ها و نیازها، مستدل کردن رخدادها و روایت‌ها و در نهایت به چالش کشیدن آن‌چه به مثابه امر”معمول” و “همیشگی” در زمینه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی در اذهان ما نقش بسته است.
برابری در مشارکت اقتصادی و در میزان حضور زنان در صحنه اقتصاد کشورها، همواره دغدغه فعالان حقوق زنان در تمام جهان بوده‌است. طبق آمارهای جهانی متوسط نرخ مشارکت زنان در اقتصاد جهان، ۴۸ درصد است. در کشورهای با درآمد متوسط (که ایران هم در این گروه قرار دارد) این نرخ حدود ۴۶ درصد است. در کشورهای خاورمیانه نرخ مشارکت زنان در اقتصاد به ۲۰ درصد می‌رسد . حال آن‌که این نسبت در کشورهای اسلامی خاورمیانه کمتر می‌شود. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی بانک جهانی، نرخ مشارکت زنان در کشور عربستان و عراق به ترتیب ۲۲ و ۱۹ درصد است[۴]، حال آن‌که ایران در این گروه پایین‌ترین نرخ مشارکت را با ۱۶ درصد دارد.[۵]
از طرفی در تفکیک حوزه‌های اشتغال، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در حوزه‌های کشاورزی و خدمات بیشتر از مردان؛ اما در حوزه صنعت با رقم ۳۳ به ۲۵ مشارکت کمتری نسبت به آن‌ها دارند. حوزه ارتباطات، فناوری اطلاعات و فضای دیجیتال، حوزه‌ی گسترده‌ای است که از حوزه‌های مختلف علوم فنی و مهندسی و هم‌چنین علوم ارتباطات اجتماعی نیز بهره می‌گیرد. در آخرین آمار به دست آمده، سهم زنان در مشارکت اقتصادی در حوزه فنی و مهندسی ۲۲ درصد و در علوم انسانی و ارتباطات ۲۸ درصد بوده است[۶]. سروش‌پلاس نیز به عنوان یکی از بازیگران عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران، همواره در تلاش بوده تا بتواند سهم خود را در برداشتن موانع بر سر راه رشد و بالندگی بانوان کشورمان ادا کند.
کسب‌وکارها در فضای‌مجازی، به علت در دسترس بودن به صورت ۲۴ ساعته، امنیت بالای شبکه و درگاه‌های پرداخت و امکان مشاهده و مقایسه محصولات و خدمات ارائه شده برای مشتریان، بازاریابی و جذب مشتری از مسیرهای گوناگون را برای کارآفرینان و فروشندگان تسهیل می‌کند؛ در نتیجه در صورت فراهم آمدن فضایی بومی، حرفه‌ای، پویا و مطمئن که زمینه‌ی فعالیت را برای کاربران فراهم کند، قطعاً کسب‌وکارهای مجازی می‌توانند سهم بیشتری در روند توسعه و پیشرفت کشور داشته باشند.
در میان ۲۲ میلیون کاربر اپلیکیشن سروش‌پلاس و بیش از دو میلیون کانال فعال کسب‌وکار، بانوان سروش‌پلاسی این پیام‌رسان را بستر مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای تجاری و خانگی خود دانسته‌اند؛ بیش از ۹۰ درصد کانال‌های کسب‌وکاری که هر روزه در سروش‌پلاس فعالیت می‌کنند، توسط بانوان راه‌اندازی و مدیریت می‌شوند. کانال‌های کسب‌وکاری در حوزه‌های مختلف و با ارائه انواع خدمات موردنیاز اعضای این کانال‌ها، پاسخ‌گوی طیف کثیری از کاربران هستند. گرچه در زیست حقیقی ما، انسان‌ها هم‌چنان به میانجی جنسیت خود بر افراد نمود و تشخص پیدا می‌کنند و اولین مواجهه‌ی ما با دیگران معطوف به مذکر یا مونث بودن آن‌هاست؛ اما فضای‌مجازی با وجود تمام نقاط ضعفی که دارد، به‌علت همواره در دسترس بودن آن و هم‌چنین فراجنسیتی بودن فضاهای شغلی و تخصصی در این محیط، توانسته بستر مناسبی برای حضور و فعالیت امن و مطمئن زنان کارآفرین، مادران و زنان خانه‌دار باشد.
سروش‌پلاس مفتخر است که توانسته گامی هرچند کوچک در راستای توان‌مندسازی زنان و برقراری عدالت شغلی میان زنان و مردان و توسعه پایدار کشورمان برداشته و اعتماد کاربران خود را برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ جلب کند.
لزوم تاکید و توجه بر سابقه‌ی حضور تاریخی زنان در عرصه‌های اقتصادی، کسب‌وکار، تکنولوژی و فناوری، امروزه بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. به گواه تاریخ بسیاری از ابداعات و یا ایده‌هایی که منجر به رخدادهای عظیم و بدیعی در جهان شده‌اند، توسط زنان ارائه شده و بعدها به واسطه جنبه‌های اقتصادی و توسعه کسب‌وکارها به دست مردان سپرده شده‌است، اما در این میان نام زنان از فهرست فعالان و ایده‌پردازان اقتصادی حذف شده‌است. گریس هاپر که به عنوان مادر کامپیوتر شناخته می‌شود و نقش بسیار مؤثری در ساخت اولین رایانه‌های تجاری و اختراع زبان برنامه‌نویسی و پی‌ریزی پایه‌های این رایانه داشت؛ و یا هایدی لامار که فعال حوزه تکنیک پایه تکنولوژی‌های مدرن و مخترع فناوری‌هایی مانند بلوتوث و شبکه‌های بی‌سیم بود،[۷] از جمله زنانی هستند که نام و دستاوردهای علمی آن‌ها در جهان مردانه تجاری‌سازی کم‌رنگ و به حاشیه رفته‌است.
تاریخ بشر، و تاریخ ایران به همراه آن، همواره تاریخی مذکر بوده‌است؛ همیشه مردان در عدل و نیکی و زور و ستم‌ها حاکم بر دفاتر تاریخ بوده‌اند. زن اجازه نقش‌آفرینی نیافته و به همین دلیل از عوامل مونث در این تاریخ چندان خبری نیست. در هر برش از تاریخ ایران، مردی پیروز میدان می‌شود، پیمان می‌بندد، در مبارزه‌ای بر قومی دیگر غالب شده و یا به دار آویخته می‌شود. اگر از زنان در تاریخ یاد می‌کنیم، یا زنانی شبیه به مادر حسنک‌وزیر است که آن‌چنان تحرکی ندارند و یا حضورشان به حلوا پختن و عزا گرفتن برای امیرزادگانی چون مسعود و محمد خلاصه می‌شود. غرض این‌که تاریخ به گواه خودش (و نه فقط در ایران) همواره تاریخی مذکر و با فرهنگی مذکر بوده و به‌وسیله مردان و برای آن‌ها نوشته شده‌است. تاریخ همیشه جلوه‌های مختلفی از زیست مردانه را به تصویر کشیده اما ردپای زنان در این تاریخ کم‌رنگ و یا محو است، یا به معنای دیگر بی‌ریشه و فرهنگ مانده‌است؛ چرا که روایت و سخن یک‌دست و کاملی از زیست زنان در تاریخ وجود ندارد و اگر هم هست راویان آن مردان‌اند. هرچه که می‌بینیم، روایت‌های بی‌پایان زیستن‌های مردانه است؛ زنانگی در این نوع از تاریخ، به کلی محو و به فراموشی سپرده می‌شود(براهنی،۱۳۹۳. با اندکی تلخیص).
به همین دلیل در سراسر دنیا، نیاز به بازنویسی و تکمیل تاریخ با اضافه کردن نگاه و تجربه زنان در به تصویر کشیدن رخدادها و وقایع تاریخی و با توجه به تجربه‌زیسته آن‌ها احساس می‌شود. نگاهی که بتواند تاریخ تمام و کمال نوع بشر را، آن‌گونه که حقیقتاً رخ داده و هم‌اکنون نیز در جریان است، به تصویر کشیده و روایت کند. استناد به تاریخی که هویت و نقش نیمی از جمعیت‌اش را حذف و یا نادیده بگیرد، بی‌تردید نقص‌هایی داشته و نخواهد توانست حق مطلب را در خصوص چیستی تاریخ به جا آورد. همان‌طور که بسیاری به این نکته باور دارند، ما نه با یک تاریخ بلکه با تاریخ‌هایی مواجه هستیم که افراد مختلفی در طول تاریخ آن‌ها را روایت کرده و هر کدام از منظر خود حقیقت را شرح می‌دهند؛ برای دست‌یابی به حقیقت نیاز است تا با نگاهی کل‌نگر، مجموعه‌ی این روایت‌ها و تاریخ‌ها را کنار هم بگذاریم تا در نهایت بتوان به قضاوت میان آن‌ها نشست.
در تاریخ تماماً مذکر، زنان به زحمت می‌توانند خود را بشناسند؛ و در این ته‌مانده‌ی فرهنگ اگر هم چهره‌ای برای خود متصور باشند، ابعاد این چهره مذکر است و نه مونث. زنان اگر به تاریخی که هم‌اکنون برای‌شان به میراث مانده اکتفا کنند، هویت آن‌ها چهره‌ای مردانه پیدا خواهد کرد نه زنانه؛ در صورتی‌که آن‌چه ما به آن نیاز داریم تاریخ از نگاه زنان است، نه تاریخی که زنان آن را از نگاه مردانه بنویسند! (براهنی، ۱۳۹۳)
[۱]– مقدمه کتاب انقیاد زنان، جین اگریدی
[۲] -ویکی‌پدیا، دانش‌نامه آزاد
[۳] -ویکی‌پدیا، دانش‌نامه آزاد
[۴] -روزنامه اعتماد(۱۳۹۷)
[۵] – www.amar.org.ir
[۶]– www.amar.org.ir
[۷] -www.yjc.news