آموزش به کودکان برای هوشمندی درباب شبکه‌های اجتماعی [سخنی با والدین]
الانا بن جوزف[۲]
ترجمه‌ی علی الماسی زند
مدیر روابط عمومی سروش پلاس
اکثر کودکان و نوجوانان از نوعی از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و مشخصات فردی [پروفایل] خود را در یک شبکه اجتماعی ثبت کرده‌اند؛ بسیاری هر روز از این سایت‌ها دیدن می‌کنند.
رسانه‌های اجتماعی دارای محاسن بسیاری هستند اما خطرات زیادی نیز وجود دارد که کودکان و نوجوانان باید از آنها اجتناب کنند. آنها [لزوماً] همیشه هنگام ارسال یک مطلب یا تصویر [پست] انتخاب خوبی ندارند و این احتمالاً منجر به مشکلاتی خواهد شد.
بنابراین مهم است که با فرزندان خود در مورد نحوه استفاده عاقلانه از رسانه‌های اجتماعی صحبت کنید.
محاسن رسانه‌های اجتماعی [برای یک کودک یا نوجوان] چیست؟
رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به کودکان کمک کنند:
- با دوستان و خانواده در ارتباط باشند؛
- داوطلب مشارکت در کمپین‌ها، امور غیر انتفاعی یا خیریه شوند؛
- با به اشتراک گذاشتن ایده‌هایشان و [درگیری با] موسیقی و هنر، خلاقیت خود را افزایش دهند؛
- ملاقات و تعامل با افراد دیگری که علائق مشابه ایشان دارند؛
- ارتباط با مربیان و دانش‌آموزان فعال؛
معایب رسانه‌های اجتماعی [برای یک کودک یا نوجوان] چیست؟
نقطه‌ی مقابل مواردی که در بالا ذکر شد این است که رسانه‌های اجتماعی می‌توانند مرکز مواردی مانند زورگویی سایبری و فعالیت‌های مشکوک باشند. [همچنین عموماً] به این‌که بچه‌ها می‌توانند بیش‌تر از آنچه باید، محتوا در اینترنت به اشتراک بگذارند، بی‌توجهی می‌شود.
بیش‌تر کودکان و نوجوانان:
- عکس‌های خود را به صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند یا از نام واقعی در پروفایل خود استفاده می‌کنند؛
- تاریخ تولد و علایق خود را آشکار می‌کنند؛
- نام مدرسه و شهر محل زندگی خود را مشخص می‌کنند؛
- این مسئله می‌تواند آنها را به آسانی در معرض خطر شکارچیان آنلاین و سایر افرادی قرار دهد قصد آسیب رساندن به آنها را دارند؛
در حقیقت، بسیاری از کودکان و نوجوانان از چنین تجربیاتی می‌گویند:
- شخصی غریبه به صورت آنلاین با آنها ارتباط برقرار کرده است که باعث ترس یا ناراحتی آنها شده؛
- به صورت آنلاین، تبلیغاتی دریافت کرده‌اند که مناسب سن آنها نبوده؛
- برای دسترسی به وب‌سایتی خاص در مورد سن خود دروغ گفته‌اند؛
نگرانی‌ها و پیامدها
علاوه بر مشکلاتی مانند مزاحمت سایبری و شکارچیان آنلاین [که مجازی است]، احتمال مواجهه‌ی فیزیکی و واقعی کودکان با یک فرد غریبه نیز وجود دارد. بسیاری نرم افزارهای کاربردی مکان کاربران را در هنگام استفاده از آنها نشان می‌دهند؛ به این معنا که نرم‌افزار این امکان را دارد تا به هر کسی بگوید دقیقاً کجا می‌توان کاربری خاص را که در حال استفاده از برنامه است، پیدا کرد.
همچنین عکس‌ها، ویدئوها و نظراتی که بصورت آنلاین ایجاد و ارسال می‌شوند معمولاً دیگر امکان پس گرفته شدن آنها وجود ندارد؛ حتی زمانی که یک کودک یا نوجوان خیال می‌کند محتوای ناخواسته‌ای را حذف کرده است، [باید بداند که] پاک کردن کامل آن از اینترنت غیرممکن است.
امکان دارد ارسال عکسی نامناسب به آبروی شخصی آسیب برساند و پس از سال‌ها باعث ایجاد مشکلاتی شود؛ مانند زمانی که مثلاً یک کارفرما یا مامور پذیرش کالج سابقه‌ی فرد را مورد بررسی قرار دهد. و ارسال یک متن میان‌مایه ـ حتی به عنوان شوخی ـ می تواند برای شخص گیرنده [نیز] مشکل‌ساز باشد و شاید [روزگاری] به عنوان تهدید تلقی شود.
صرف زمان زیاد در شبکه‌های اجتماعی نیز می تواند مضر باشد. دیدن تصاویر چند “دوست” که در حال تفریح هستند می‌تواند احساس بدی در بچه‌ها درباره خودشان ایجاد کند؛ یا این حس را به آنها بدهد که با هم‌سن و سال‌های خود قابل مقایسه نیستند [و به پای آنها نمی‌رسند].
چه کاری از دست والدین بر می آید؟
آگاهی شما از آنچه فرزندانتان به صورت آنلاین انجام می‌دهند، اهمیت فراوانی دارد. اما نظارت پنهانی باعث ایجاد حس بیگانگی در آنها و ایجاد لطمه به اعتمادی می‌شود که با کمک یکدیگر در خانواده ایجاد کرده‌اید. نکته کلیدی این است که درپی راهی باشید که به فرزندان نشان دهد که شما به حریم خصوصی ایشان احترام می‌گذارید اما می‌خواهید مطمئن شوید که آنها در امان هستند.
به فرزندان خود چند نکته مهم را یادآور شوید:
- خوب باش؛
رفتار متوسط خوب نیست به فرزندانتان واضح بگویید که انتظار دارید با دیگران با احترام رفتار کنند و هرگز پیام‌های ناراحت کننده یا شرم‌آور ارسال نکنند. از آنها بخواهید تا همیشه در مورد پیام‌های مزاحم یا قلدری‌های احتمالی افراد دیگر در فضای مجازی به شما بگویند.
- قبل از زدن “ارسال” [send / enter] دوباره فکر کن؛
به بچه‌ها یادآوری کنید که آنچه ارسال می‌کنند احتمال دارد علیه خودشان استفاده شود؛ به عنوان مثال، اگر همه را مطلع کنید که در تعطیلات هستید، درج آدرس منزل شما در پروفایل، احتمالاً برای سارقان فرصتی فراهم می‌کند. همچنین نوجوانان باید از ارسال موقعیت مکانی دقیق مهمانی‌ها یا رویدادها و نیز تلفن آنها خودداری کنند.
- حرف بزرگ‌ترها را فراموش نکن؛
به بچه ها بیاموزید که هر چیزی را که نمی‌خواهند روزی معلمانشان، کالج، افسران پذیرش و روسای آینده ببینند و متوجه شوند، در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک نگذارند.
- از تنظیمات حریم خصوصی استفاده کنید؛
تنظیمات حریم خصوصی مهم هستند. با هم آنها را بررسی کنید تا مطمئن شوید که فرزندان شما تمام موارد را درک کرده‌اند. همچنین، توضیح دهید که گذرواژه‌ها از ایشان در برابر مواردی مانند سرقت هویت محافظت خواهند کرد. بچه‌ها هرگز نباید گذرواژه‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند؛ هر کسی، حتی بهترین و صمیمی‌ترین دوستانشان.
- با غریبه‌ها «دوست» نشوید؛
“اگر شخصی را نمی‌شناسید، با او دوست نشوید.” این یک قانون کلی، ساده و ایمن است.
قرارداد ببندید!
با فرزندان خود “قرارداد رسانه‌های اجتماعی” ببندید؛ یک قرارداد واقعی که فرزند شما بتواند امضا کند. بر این اساس ایشان موافقت می‌کنند از حریم خصوصی خود محافظت کنند، آبروی خود و شما را در نظر بگیرند و اطلاعات شخصی را به هیچ وجه ارائه ندهند. آنها همچنین قول می‌دهند که از فناوری برای قلدری یا شایعه‌پراکنی یا آسیب رساندن به دیگران استفاده نخواهند کرد.
در عوض والدین نیز موافقت می‌کنند که به حریم خصوصی بچه‌ها که تلاش می‌کنند بخشی از دنیای رسانه‌های اجتماعی باشند، احترام بگذارند و این بدان معناست که والدین می‌توانند در عین “دوستی”، فرزندان خود را مورد نظارت قرار دهند، تا در چت‌روم‌های گوناگون کامنت‌های شرم‌آور یا ناسزا ارسال یا اظهار نکنند.
والدین همچنین می‌توانند با ایجاد محدودیت برای بچه‌ها، آنها را در دنیای واقعیِ ثابت نگه دارند؛ [گویی] برخی قوانین در مورد استفاده از فناوری‌ها [لازم است]: مثلاً کار کردن با رایانه‌ها را در فضاهای عمومی و مشترکِ خانه مجاز کنید [مثلا اتاق نشیمن]، لپ‌تاپ و تلفن‌های هوشمند در اتاق خواب و هنگام صرف غذا ممنوع باشد.
و [در پایان] فراموش نکنید: اگر [خودتان] یک نمونه‌ی خوب از طریقه‌ی صحیح رفتار در فضای مجازی باشید، [احتمالاً] بخش اعظم مسیر طولانی برای کمک به فرزندان خود در جهت استفاده‌ی ایمن از رسانه های اجتماعی را طی کرده‌اید!
[۱] Teaching Kids to Be Smart About Social Media (for Parents) – Nemours Kidshealth
[۲] Elana Pearl Ben-Joseph